Celem mniejszego artykułu jest przedstawienie nowego modelu partycypacji w rozwoju, odpowiadającego współczesnym uwarunkowaniom społecznym, gospodarczym i kulturowym. Do finalnej konstrukcji modelu wiodą klasyczne ustalenia teoretyczne i właściwe im kategorie pojęciowe. Ewolucjonizm dostarcza terminu roli społecznej i umieszcza włączenie w rozwój w polu napięć między jednostką a systemem. Modernizacja pozwala wiązać udział w rozwoju z typem woli, czyli intencją uczestnictwa. Wreszcie dialektyka umożliwia wychwycenie podstawowej dynamiki procesu, jak również uprawdopodobnia identyfikację zbiorowej kategorii uczestnictwa. Wydaje się, że współcześnie jest nią ruch społeczny. To on pełni rolę aksjologicznego zaplecza zmiany społecznej i daje się poznać jako wartościo-normatywna warstwa rozwoju, dzięki której rozwój może zostać scharakteryzowany jako proces współtworzenia i współuczestnictwa – proces, w którym partycypuje się biograficznie, refleksyjnie i międzypodmiotowo.